Spor bireyin fizyolojik ve psikolojik yönden sağlığını geliştiren, sosyal davranışlarını düzenleyen, zihinsel ve motorik belirli bir düzeye getiren biyolojik, pedagojik ve sosyal bir olgudur.
Ayrıca spor veya herhangi bir fiziksel aktiviteye katılım kişinin farklı kimlik ve rollerini keşfetmesini sağlar, kendini algılayışını değiştirme fırsatı sunar, grup duygusunu uyarır.
Bedensel engelli bireylerde ise spor uygulamaları bireylerin hem günlük yaşam aktivitelerine katkı sağlar hem de yaşam kaliteleri üzerinde büyük önemi vardır.
En önemlisi de engelin farkındalığını azaltır.Spor yapan engelli bireylerle spor yapmayan engelli bireylerinin yaşam doyum düzeylerinin karşılaştırıldığı bir çalışmada ,istatistiksel analziler sonucunda, yaşam doyumu düzeyleri incelendiğinde spor yapan engelli bireyler ile spor yapmayanlar arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Çalışmamızın sonuçları spora katılımın engelli bireyin yaşam kalitesini etkileyen bir faktör olduğunu ortaya koymuştur.
Sosyal yaşamın ağır baskısı altındaki sağlıklı bireylerin bedensel ve ruhsal gerilimlerinden kurtulmaları, hayat şartlarına fiziki uyum sağlamaları için tavsiye edilen sporun; kimisi temel ihtiyaçlarını karşılamaktan aciz, kalıcı veya geçici suretle bedensel, ruhsal ve sosyal baskı altında bulunan engelli insanlar tarafından da yapılabileceği fikrinin yaygınlaşması 1. ve özellikle 2. Dünya savaşı’ndan sonra olmuştur.
Engelli bireylerin spora yönelmelerinde savaş öncesi spor yapıp, savaşta sakatlanan insanların eski aktivitelerini kazanma istekleri, sağlık kuruluşlarının hastaların rehabilitasyonunda yaptırılması gereken egzersizleri zevkli bir biçimde yaptırma istekleriyle beraber, hastaları hastanenin tek düze ortamından kurtarma, ölümler nedeniyle eksilen iş gücünün yerine koyma çabaları da büyük rol oynamıştır.
Engellilerde seçilecek olan spor türü engellinin kapasitesine uygun olmalıdır. Sahip olunan engel, engelliyi normal insanlardan ayırdığı gibi, kendi engel türü haricindeki engellilerden ve hatta kendi engel türü içindeki farklı derecede engele sahip olan bireylerden de ayırır. Bu engelinin fonksiyonel becerilerinin hayata geçirilmesi ile ilgili olduğu gibi bir yandan da onun imkânlarının sınır noktalarını belirten bir prensip olmaktadır. Gerçekten egzersizlerin gerek sahip olunan engel türüne gerekse içinde bulunulan engel derecesine tam bir uyumu olmadan kullanımı faydadan çok zarar verici olacaktır. Ayrıca yaptırılan egzersizin yapılan spor branşına özel veya genel egzersiz olması durumu da göz önüne alınmalıdır
Engelli sporcunun sportif etkinlik seçiminde, en önde gözetilecek husus, sakatlığına uygun bir oyun veya spor olmasıdır. Seçilen etkinlik bireysel bir oyun şeklinde olabileceği gibi çiftler ya da gruplar halinde oynanabilen bir oyun da olabilir. Daha önce bu tarz bir denemeye girmemiş engellilerde, başlangıçta mümkün olduğu kadar basit bir aktivite seçilmesinde yarar vardır. Basit bir oyunda olsa, başarıyla sonuçlanması engelli kişiyi daha büyük başarılara motive edecek, başarısızlık ise cesaretini ve güvenini azaltabilecektir. Başlangıçta çok basitte olsa başkalarıyla oyun ya da basit yarışma türü etkinliklere katılmaya başlayan bir engelli, korku ve çekingenliğini yenme fırsatını bulabilecektir.
Bu amaca ulaşabilmek için mutlaka katı kurallar veya zor hedefler ortaya konması asla gerekli değildir. Örneğin hiç futbol oynamamış engelliyi doğrudan futbol maçının içine çekmek yerine topa vurmaya, şut atmaya teşvik etmek ve bunu yapabildiğini göstermek çok daha önemli ve yararlı olacaktır .
Sonuç olarak hangi engel grubuna dâhil olursa olsunlar, engelli insanlar için sporun önemi çok büyüktür.Yukarıda saydığımız yararların yanısıra spor bireylerin rehabilitasyonlarına büyük ölçüde katkıda bulunur. Bugün ülkemizde ve batıda sporun içinde olmadığı bir rehabilitasyon programı yok gibidir. Ayrıca spor, engelli insanların toplumla kaynaşmasını sağlar. Spor yaparak adlarını duyuran engelli insanlar, uluslar arası yarışmalarda ülkelerini temsil ederek birçok başarıya imza atarlar.Ülkemizde Bedensel Engelliler Spor Federasyonu kurularak bu alanda sporcuların müsabaka yapmaları,olimpiyatlara hazırlanmaları sağlanmıştır.
Engelli bireylerin spora yönlendirilmesi için bazı öneriler aşağıda verilmiştir.
Öneriler:
1. Bedensel engelli bireylerin fiziksel ve motor gelişimleri düzenli olarak izlenilmeli,
2. Her kurumda Bedensel engelli bireylere hareket eğitimi uygulayabilecek bir beden eğitimi öğretmeni ya da spor uzmanı bulundurulmalı.
3. Bedensel engelli bireylere yönelik kapalı ve açık alanlar düzenlenmeli,
4. Bedensel engelli bireylere yönelik Hareket eğitimi ve fiziksel uygulamalar için gerekli araç- gereç sağlanmalı,
5. Bedensel engelli bireylere uygulanan eğitim programının süresi artırılabilir ve gelişim düzeyi gözlemlenebilir.
6. Araştırma sonuçlarımıza göre halen özel eğitim kademelerinde uygulanmakta olan hareket eğitimi ve fiziksel uygulama programının yeniden gözden geçirilip geliştirme çalışması yapılması gerekir.
7. Bedensel engelli bireylere yönelik egitim kurumlarında, harekete sevk edecek çalışmalara daha çok yer verilebilir.